گرفتگی رگ قلب چیست؟ تصور کنید لوله‌های آب در خانه شما به تدریج رسوب می‌گیرند و باریک می‌شوند. این رسوبات باعث می‌شوند آب با فشار کمتری جریان پیدا کند یا حتی جلوی عبور آب را می گیرند. عروق کرونر، رگ‌های خونی قلب شما هم می‌توانند به همین شکل دچار گرفتگی شوند. این گرفتگی‌ها به دلیل تجمع چربی و مواد دیگر در دیواره رگ‌ها اتفاق می‌افتند و باعث می‌شوند خون به سختی به عضله قلب برسد. و اگر خون به قلب نرسد سکته رخ می دهند. اگر الان به این فکر می کنید که، بهترین راه برای پیشگیری از سکته چیست؟با ما همراه باشید تا با درمان گرفتگی رگ قلب بدون جراحی آشنا شوید.
بیماری عروق کرونر چیست؟
بیماری عروق کرونر (CAD)، که اغلب به عنوان گرفتگی عروق قلب شناخته میشود، یک وضعیت جدی و رو به رشد در سراسر جهان است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که پلاک‌های چربی، کلسترول و سایر مواد در دیواره‌های عروق کرونری که خون را به قلب می‌رسانند، تجمع کرده و باعث باریک شدن یا انسداد این عروق شوند. در حالی که روش‌های مداخله‌ای مانند: آنژیوپلاستی و جراحی بای‌پس عروق کرونر نقش مهمی در درمان موارد پیشرفته و حاد CAD ایفا می‌کنند، رویکردهای غیرجراحی، به ویژه در مراحل اولیه و برای مدیریت طولانی‌مدت بیماری، از اهمیت فزاینده‌ای برخوردارند.
تشخیص گرفتگی عروق کرونر: گام‌های اولیه
هنگامی که فرد با علائمی نظیر درد قفسه سینه (آنژین)، تنگی نفس، خستگی غیرمعمول یا تپش قلب به پزشک مراجعه میکند، اولین قدم، ارزیابی دقیق بالینی و انجام یک سری آزمایش‌های تشخیصی انجام می شود. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا خطر بیماری قلبی عروقی را در فرد ارزیابی کرده و بهترین استراتژی درمانی را تعیین کند. برخی از آزمایش‌های رایج تجویز شده عبارتند از:
الکتروکاردیوگرام :
این آزمایش ساده و غیرتهاجمی فعالیت الکتریکی قلب را ثبت میکند. تغییرات در الگوی ECG می‌تواند نشان‌دهنده آسیب قلبی، ایسکمی (کاهش جریان خون) یا آریتمی‌های قلبی مرتبط با CAD باشد.
تست ورزش:
در این آزمایش، بیمار تحت نظارت پزشکی بر روی تردمیل یا دوچرخه ثابت ورزش میکند در حالی که ECG، فشار خون و علائم او به طور مداوم ثبت می‌شوند. بروز درد قفسه سینه یا تغییرات خاص در ECG در حین ورزش می‌تواند نشان‌دهنده وجود گرفتگی عروق کرونر باشد.
اکوکاردیوگرام :
این آزمایش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر متحرک از قلب استفاده میکند. اکوکاردیوگرام می‌تواند اندازه و عملکرد حفره‌های قلب، حرکت دیواره‌های قلب و عملکرد دریچه‌های قلب را ارزیابی کند. در برخی موارد، اکوکاردیوگرام استرس (Stress Echocardiogram) نیز انجام میشود که در آن تصاویر قلب قبل و بلافاصله بعد از ورزش یا تحریک دارویی گرفته میشود تا ایسکمی را تشخیص دهد.
تصویربرداری هسته‌ای قلب:
این روش شامل تزریق مقدار کمی ماده رادیواکتیو و سپس تصویربرداری از جریان خون به عضله قلب در حالت استراحت و استرس است. مناطقی که در حالت استرس خون کافی دریافت نمی‌کنند، ممکن است دچار ایسکمی باشند. این روش می‌تواند حساسیت بیشتری نسبت به تست ورزش در تشخیص CAD داشته باشد.
درمان دارویی گرفتگی رگ قلب
در صورتی که آزمایش‌های تشخیصی وجود گرفتگی عروق کرونر را تأیید کنند، اولین خط درمان معمولاً شامل تجویز داروهایی است که هدف آن‌ها کاهش علائم، کند کردن پیشرفت بیماری و کاهش خطر عوارض قلبی عروقی مانند حمله قلبی و سکته مغزی است. نوع داروهای تجویز شده بستگی به شدت بیماری، علائم و سایر شرایط پزشکی فرد دارد. برخی از داروهای رایج مورد استفاده عبارتند از:
-
داروهای ضد پلاکت: این داروها، مانند آسپرین و کلوپیدوگرل، با کاهش چسبندگی پلاکت‌های خون، از تشکیل لخته خون در عروق باریک شده جلوگیری می‌کنند و خطر حمله قلبی و سکته مغزی را کاهش می‌دهند.
-
داروهای کاهنده کلسترول : استاتین‌ها، از جمله داروهای اصلی در این دسته، با کاهش تولید کلسترول در کبد و افزایش حذف آن از خون، سطح کلسترول LDL (“بد”) را کاهش می‌دهند. کاهش کلسترول LDL به جلوگیری از تشکیل پلاک و حتی کاهش اندازه پلاک‌های موجود کمک میکند. سایر داروهای کاهنده کلسترول مانند ازتیمایب و مهارکننده‌های PCSK9 نیز ممکن است در موارد خاص تجویز شوند.
-
داروهای مسدود کننده بتا (Beta-Blockers): این داروها با کاهش ضربان قلب و فشار خون، بار کاری قلب را کاهش داده و در نتیجه نیاز عضله قلب به اکسیژن را کم می‌کنند. آن‌ها به ویژه در کاهش علائم آنژین و بهبود تحمل ورزش مفید هستند.
-
داروهای مسدود کننده کانال کلسیم : این داروها با شل کردن عضلات دیواره عروق خونی، باعث گشاد شدن عروق کرونر و کاهش فشار خون می‌شوند. آن‌ها می‌توانند در کاهش علائم آنژین مؤثر باشند.
-
نیترات‌ها: این داروها با گشاد کردن عروق خونی، از جمله عروق کرونر، باعث افزایش جریان خون به قلب و کاهش درد قفسه سینه می‌شوند. نیترات‌ها به اشکال مختلف (قرص زیر زبانی، اسپری، پچ پوستی) در دسترس هستند و برای درمان حاد آنژین و مدیریت پیشگیرانه آن استفاده می‌شوند.
-
مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین و مسدود کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین : این داروها با کاهش فشار خون و بهبود عملکرد عروق خونی، نقش مهمی در مدیریت CAD، به ویژه در افراد مبتلا به فشار خون بالا، دیابت یا نارسایی قلبی دارند.
تغییرات سبک زندگی: درمان غیر جراحی گرفتگی قلب
تغییرات اساسی در سبک زندگی، سنگ بنای مدیریت و پیشگیری از پیشرفت گرفتگی عروق کرونر بدون نیاز به روش‌های مداخله‌ای تهاجمی هستند. این تغییرات شامل موارد زیر می‌شوند:
- رژیم غذایی سالم برای قلب: پیروی از یک رژیم غذایی کم چرب اشباع و ترانس، کم کلسترول و غنی از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و ماهی‌های چرب (حاوی امگا 3) می‌تواند به کاهش سطح کلسترول LDL، کنترل فشار خون و حفظ وزن سالم کمک کند. محدود کردن مصرف نمک، قندهای افزوده و گوشت قرمز نیز توصیه میشود.
- رژیم غذایی سالم برای قلب: پیروی از یک رژیم غذایی کم چرب اشباع و ترانس، کم کلسترول و غنی از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و ماهی‌های چرب (حاوی امگا 3) می‌تواند به کاهش سطح کلسترول LDL، کنترل فشار خون و حفظ وزن سالم کمک کند. محدود کردن مصرف نمک، قندهای افزوده و گوشت قرمز نیز توصیه میشود.
- ترک سیگار: سیگار کشیدن یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای CAD است. ترک سیگار به طور قابل توجهی خطر حمله قلبی، سکته مغزی و مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد.
- ورزش منظم: فعالیت بدنی منظم با شدت متوسط (مانند پیاده‌روی سریع، شنا یا دوچرخه‌سواری) به مدت حداقل 150 دقیقه در هفته می‌تواند به بهبود سلامت قلب و عروق، کاهش فشار خون، بهبود سطح کلسترول، کنترل وزن و کاهش استرس کمک کند.
- مدیریت استرس: استرس مزمن می‌تواند اثرات منفی بر سلامت قلب داشته باشد. تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق و فعالیت‌های آرامش‌بخش می‌توانند به کاهش استرس و بهبود سلامت کلی کمک کنند.
- حفظ وزن سالم: اضافه وزن و چاقی خطر ابتلا به CAD و سایر عوامل خطر مانند فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا را افزایش می‌دهند. کاهش وزن در صورت لزوم می‌تواند به بهبود سلامت قلب و عروق کمک کند.
- مدیریت سایر شرایط پزشکی: کنترل دقیق سایر شرایط پزشکی مانند فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا از طریق دارو و تغییرات سبک زندگی برای مدیریت CAD بسیار مهم است.
بهترین درمان برای گرفتگی عروق قلب
و در نهایت اگر گرفتگی رگ به مرحله ای رسیده باشد که با مصرف دارو و تغییر در سبک زندگی قابل کنترل نباشد، پزشک شما را به درمان های تهاجمی تری مانند آنژیو تشویق میکند در ادامه آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی را به زبانی ساده برای شما شرح داده ایم.
آنژیوگرافی
آنژیوگرافی مثل یک عکسبرداری دقیق از این لوله‌هاست. پزشک یک لوله بسیار نازک را از طریق یک رگ در دست یا پا وارد میکند و آن را به سمت قلب هدایت میکند. وقتی این لوله به رگ‌های قلب می‌رسد، یک ماده رنگی مخصوص تزریق میشود. این ماده رنگی زیر اشعه ایکس دیده میشود و پزشک می‌تواند ببیند که آیا در رگ‌های قلب شما تنگی یا گرفتگی وجود دارد، محل دقیق آن کجاست و چقدر شدید است. آنژیوگرافی مثل این است که یک نقشه راه دقیق از وضعیت رگ‌های قلب شما به پزشک می‌دهد.
برای اطلاعات بیشتر بخوانید: فیلم آنژیوگرافی قلب
آنژیوپلاستی
آنژیوپلاستی مثل تلاش برای باز کردن همان لوله‌های باریک شده است. اگر آنژیوگرافی نشان دهد که گرفتگی وجود دارد و قابل درمان است، پزشک می‌تواند در همان جلسه یا جلسه بعد، آنژیوپلاستی را انجام دهد. در این روش هم از همان لوله نازک استفاده میشود، اما این بار یک بالون بسیار کوچک در نوک آن قرار دارد. وقتی این بالون به محل گرفتگی می‌رسد، پزشک آن را باد میکند. باد شدن بالون باعث میشود رسوبات چربی به دیواره رگ فشار داده شوند و مسیر عبور خون بازتر شود.
این بالن مثل گذاشتن یک داربست کوچک عمل میکند، برای اینکه این مسیر باز شده دوباره تنگ نشود، پزشکان اغلب یک وسیله کوچک توری فلزی به نام استنت (Stent) را در همان محل قرار می‌دهند. استنت مثل یک داربست کوچک عمل میکند و دیواره رگ را باز نگه می‌دارد تا خون بتواند به راحتی جریان پیدا کند. بعضی از استنت‌ها دارو هم آزاد می‌کنند تا احتمال تنگی مجدد را کمتر کنند.
چرا این روش‌ها مهم هستند؟
این روش‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا مشکلات عروق قلب را به دقت تشخیص دهند و در صورت نیاز، بدون انجام جراحی باز قلب، گرفتگی‌ها را برطرف کنند. این کار می‌تواند درد قفسه سینه را کاهش دهد، تنگی نفس را بهبود بخشد و خطر حمله قلبی را کم کند. آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی روش‌های نسبتاً ایمن با دوره نقاهت کوتاه‌تری نسبت به جراحی باز قلب هستند.
نتیجه‌گیری:
درمان گرفتگی عروق کرونر بدون جراحی یک رویکرد چندوجهی است که شامل تشخیص دقیق، مدیریت دارویی هدفمند و تغییرات اساسی در سبک زندگی میشود. در حالی که روش‌های مداخله‌ای نقش حیاتی در موارد خاص ایفا می‌کنند، درمان‌های غیرجراحی می‌توانند به طور مؤثری علائم را کاهش داده، پیشرفت بیماری را کند کرده و خطر عوارض قلبی عروقی را در بسیاری از بیماران مدیریت کنند. با این حال، تصمیم‌گیری در مورد بهترین استراتژی درمانی باید به صورت فردی و توسط پزشک متخصص قلب و عروق با در نظر گرفتن شرایط خاص هر بیمار انجام شود.
