وقتی عدد فشار خون در دستگاه روی ۱۴ قرار می‌گیرد، ممکن است ذهن بسیاری از افراد پر از سوال شود: آیا فشارم بالاست؟ باید قرص بخورم؟ خطرناک است یا نه؟ در این مقاله سعی می‌کنیم فشارخون 14 را به زبان ساده بررسی کنیم، وضعیت آن را با استانداردهای علمی مقایسه کرده و راهکارهای کنترل آن را معرفی کنیم.
اغلب وقتی صحبت از فشار خون به میان می‌آید، عدد ۱۲ روی ۸۰ میلی‌متر جیوه (۱۲۰/۸۰ mmHg) به عنوان معیار طلایی سلامت قلب شناخته می‌شود. اما وقتی عدد فشار خون شما به ۱۴۰ میلی‌متر جیوه یا بالاتر می‌رسد، چه معنایی دارد؟ فشار خون ۱۴۰ میلی‌متر جیوه در بالای ۸۰ یا ۹۰ میلی‌متر جیوه (۱۴۰/۸۰ mmHg یا ۱۴۰/۹۰ mmHg) اغلب به عنوان مرحله اول فشار خون بالا یا “پرفشاری خون” (Hypertension) شناخته می‌شود و اینجاست که زنگ‌های خطر به صدا درمی‌آیند. این مقاله به طور جامع به بررسی این وضعیت می‌پردازد: ۱۴۰ میلی‌متر جیوه دقیقاً به چه معناست، چه عواملی به این سطح از فشار خون منجر می‌شوند و چه اقداماتی برای حفظ سلامت قلب شما ضروری است.
فشار خون ۱۴یا 140میلی‌متر جیوه یعنی چه؟
برای درک بهتر عدد ۱۴۰، لازم است ابتدا با معنای اعداد فشار خون آشنا شویم. فشار خون با دو عدد اندازه‌گیری می‌شود:
- عدد بالایی (سیستولیک): این عدد، فشاری است که خون شما هنگام پمپاژ قلب به بیرون (در زمان انقباض قلب) به دیواره رگ‌ها وارد می‌کند. عدد ۱۴۰ در واقع به فشار خون سیستولیک اشاره دارد.
- عدد پایینی (دیاستولیک): این عدد، فشاری است که خون شما در زمان استراحت قلب بین دو ضربان به دیواره رگ‌ها وارد می‌کند.
بر اساس دستورالعمل‌های انجمن قلب آمریکا (AHA) و کالج قلب و عروق آمریکا (ACC)، فشار خون ۱۴۰/۹۰ میلی‌متر جیوه یا بالاتر به عنوان فشار خون بالا (مرحله ۲) یا در برخی طبقه‌بندی‌ها به عنوان مرحله ۱ فشار خون بالا (در گذشته) در نظر گرفته می‌شود که نشان‌دهنده نیاز به توجه جدی پزشکی است. این سطح، فراتر از مرحله “پرفشاری خون مرزی” (Elevated Blood Pressure) است که بین ۱۲۰-۱۲۹ میلی‌متر جیوه (سیستولیک) و زیر ۸۰ میلی‌متر جیوه (دیاستولیک) قرار می‌گیرد.
وقتی فشار خون به طور مداوم ۱۴۰ میلی‌متر جیوه یا بالاتر باشد، به این معنی است که قلب شما برای پمپاژ خون باید با نیروی بیشتری کار کند. این افزایش فشار مداوم می‌تواند به تدریج به دیواره رگ‌های خونی آسیب برساند و خطر ابتلا به بیماری‌های جدی قلبی عروقی را افزایش دهد.
جدول دسته‌بندی فشار خون بر اساس استانداردهای پزشکی
| وضعیت فشار خون | فشار سیستول (عدد بالا) | فشار دیاستول (عدد پایین) | توضیحات |
|---|---|---|---|
| فشار خون نرمال | کمتر از 120 | کمتر از 80 | فشار ایده‌آل؛ نیازی به درمان نیست فقط سبک زندگی سالم حفظ شود |
| فشار خون نرمال بالا | 120 تا 129 | کمتر از 80 | در مرز بالا؛ قابل پیشگیری با رژیم غذایی مناسب |
| فشار خون بالا (مرحله 1) | 130 تا 139 | 80 تا 89 | باید تغییر سبک زندگی و در صورت نیاز دارو مصرف شود |
| فشار خون بالا (مرحله 2) | 140 یا بالاتر | 90 یا بالاتر | نیاز به درمان جدی و مداخله پزشکی |
| بحران فشار خون (اورژانس) | بالای 180 | بالای 120 | فوراً به پزشک مراجعه شود؛ خطر سکته یا نارسایی اندام‌ها |
چه عواملی به فشار خون ۱۴ منجر می‌شوند؟
رسیدن به این سطح از فشار خون معمولاً نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و گاهی اوقات شرایط پزشکی زمینه‌ای است:
- مصرف بالای سدیم (نمک): نمک باعث می‌شود بدن آب بیشتری را در خود نگه دارد که حجم خون و در نتیجه فشار بر رگ‌ها را افزایش می‌دهد.
- مصرف کم پتاسیم: پتاسیم به تعادل سدیم در بدن کمک می‌کند. رژیم غذایی فاقد پتاسیم کافی می‌تواند منجر به افزایش فشار خون شود.
- رژیم غذایی پرچرب و فرآوری‌شده: این نوع رژیم‌ها می‌توانند به افزایش وزن و تصلب شرایین (سخت شدن رگ‌ها) کمک کنند.
- بی‌تحرکی و سبک زندگی نشسته: فعالیت بدنی منظم به قوی‌تر شدن قلب و کارآمدتر شدن آن در پمپاژ خون کمک می‌کند. کم‌تحرکی می‌تواند منجر به افزایش وزن و در نتیجه بالا رفتن فشار خون شود.
- اضافه وزن و چاقی: هرچه وزن بدن بیشتر باشد، قلب باید تلاش بیشتری برای پمپاژ خون به تمام بافت‌ها انجام دهد. این امر می‌تواند به مرور زمان به رگ‌های خونی فشار بیاورد.
- استرس مزمن: استرس می‌تواند باعث افزایش موقت فشار خون شود. استرس طولانی‌مدت و بدون مدیریت می‌تواند به فشار خون بالا کمک کند.
- الکل: مصرف زیاد الکل می‌تواند فشار خون را به طور موقت افزایش دهد و در بلندمدت نیز به آسیب به رگ‌های خونی منجر شود.
- ژنتیک و سابقه خانوادگی: اگر والدین یا افراد نزدیک خانواده شما سابقه فشار خون بالا داشته باشند، شما نیز در معرض خطر بیشتری قرار دارید.
- سن: خطر ابتلا به فشار خون بالا با افزایش سن، به دلیل سفت شدن طبیعی رگ‌های خونی، بیشتر می‌شود.
- داروهای خاص: برخی داروها مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضد احتقان و برخی داروهای ضدافسردگی می‌توانند فشار خون را افزایش دهند.
- اختلالات تیروئید: پرکاری یا کم‌کاری تیروئید می‌تواند بر فشار خون تأثیر بگذارد.
- آپنه خواب: وقفه در تنفس هنگام خواب می‌تواند باعث افزایش فشار خون شبانه و روزانه شود.
- بیماری‌های کلیوی: کلیه‌ها نقش مهمی در تنظیم فشار خون دارند. اختلال در عملکرد آن‌ها می‌تواند منجر به پرفشاری خون شود.
آیا میتوان داروی فشارخون را قطع کرد؟
برای پاسخ این سوال ویدیو زیر را تماشا کنید. همچنین برای اطلاعات بیشتر درمورد دارو های فشارخون می توانید این مقاله را مطالعه کنید: بهترین داروی فشار خون بالا
چرا فشار خون ۱۴خطرناک است؟
اگرچه ممکن است در ابتدا هیچ علامتی نداشته باشید (به همین دلیل به آن “قاتل خاموش” می‌گویند)، فشار خون بالا به طور مداوم ۱۴۰ میلی‌متر جیوه و بالاتر، به مرور زمان می‌تواند به آسیب جدی به اندام‌های حیاتی بدن منجر شود:
- قلب: قلب برای پمپاژ خون در برابر فشار بالا، باید سخت‌تر کار کند. این امر می‌تواند منجر به بزرگ شدن عضله قلب، نارسایی قلبی، حمله قلبی و بیماری عروق کرونر شود.
- مغز: افزایش فشار خون خطر سکته مغزی را به شدت بالا می‌برد، زیرا می‌تواند باعث مسدود شدن یا پارگی رگ‌های خونی در مغز شود. همچنین می‌تواند به زوال عقل عروقی (مشکلات حافظه و تفکر) منجر شود.
- کلیه‌ها: رگ‌های خونی کوچک در کلیه‌ها می‌توانند آسیب ببینند که منجر به کاهش عملکرد کلیه و در نهایت نارسایی کلیه می‌شود.
- چشم‌ها: رگ‌های خونی کوچک در چشم می‌توانند آسیب ببینند و منجر به مشکلات بینایی یا حتی نابینایی شوند.
- عروق خونی: فشار خون بالا می‌تواند باعث تصلب شرایین و تنگ شدن رگ‌ها در سراسر بدن شود که جریان خون را به اندام‌ها و بافت‌ها کاهش می‌دهد.
بهترین راه درمان چیست؟
اگر فشار خون شما 14 یا بالاتر است، بسیار مهم است که بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید. او با ارزیابی جامع وضعیت سلامتی شما، بهترین برنامه درمانی را توصیه خواهد کرد. معمولاً این برنامه شامل ترکیبی از تغییرات سبک زندگی و در صورت لزوم، دارودرمانی است:
- مشاوره پزشکی و پایش منظم: اولین گام، مراجعه به پزشک برای تایید تشخیص و تعیین علت زمینه‌ای است. پایش منظم فشار خون در خانه نیز می‌تواند به پزشک در ارزیابی اثربخشی درمان کمک کند.
- رژیم غذایی سالم: اتخاذ رژیم غذایی DASH (رویکردهای غذایی برای توقف پرفشاری خون) که سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی و لبنیات کم‌چرب است و مصرف سدیم و چربی‌های اشباع را محدود می‌کند.
- کاهش مصرف سدیم: هدف قرار دادن مصرف کمتر از ۲۳۰۰ میلی‌گرم سدیم در روز (و در حالت ایده‌آل ۱۵۰۰ میلی‌گرم برای بسیاری از افراد).
- افزایش فعالیت بدنی: حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط در هفته (مانند پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری) یا ۷۵ دقیقه ورزش هوازی با شدت بالا.
- حفظ وزن سالم: کاهش حتی ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر کاهش فشار خون داشته باشد.
- دارودرمانی: اگر تغییرات سبک زندگی به تنهایی کافی نباشند، پزشک ممکن است داروهای کاهش‌دهنده فشار خون را تجویز کند. انواع مختلفی از داروها وجود دارند که بر اساس وضعیت فردی شما انتخاب می‌شوند، مانند دیورتیک‌ها (ادرارآور)، مهارکننده‌های ACE، مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II (ARBs)، مسدودکننده‌های کانال کلسیم و بتا-بلاکرها. هدف، رسیدن به فشار خون کمتر از ۱۴۰/۹۰ میلی‌متر جیوه است و در بسیاری از موارد حتی کمتر از ۱۳۰/۸۰ میلی‌متر جیوه توصیه می‌شود.
- ترک سیگار: ترک سیگار یکی از مهم‌ترین کارهایی است که می‌توانید برای بهبود سلامت قلب خود انجام دهید.
- محدود کردن مصرف الکل: نوشیدن متعادل الکل (حداکثر یک نوشیدنی در روز برای زنان و دو نوشیدنی برای مردان).
- مدیریت استرس: تکنیک‌های کاهش استرس مانند یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق و گذراندن وقت در طبیعت.
جمع‌بندی
فشار خون ۱۴۰ میلی‌متر جیوه به بالا یک هشدار جدی است که نباید نادیده گرفته شود. این وضعیت، بدون علامت اولیه، می‌تواند به آرامی به رگ‌های خونی و اندام‌های حیاتی آسیب برساند و خطر بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه و سایر مشکلات جدی را افزایش دهد. با این حال، با تشخیص به‌موقع و اتخاذ رویکردی فعالانه شامل تغییرات جامع در سبک زندگی و پیروی از توصیه‌های پزشک، میتوان این وضعیت را به طور مؤثر مدیریت کرد. کنترل فشار خون به معنای محافظت از آینده سلامت قلب شماست؛ پس آن را جدی بگیرید و قدم‌های لازم را بردارید.
