تفاوت آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی در چیست؟با وجود اینکه هر دو روش آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی به طور مستقیم با شریان های اصلی سر و کار دارند، اما هدف و نحوه انجام آنها کاملاً متفاوت می باشد. آنژیوگرافی نوعی روش تشخیصی است که برای بررسی رگ های خونی (به ویژه زمانی که پزشک مشکوک به بیماری قلبی باشد) به کار رفته و آنژیوپلاستی روشی درمانی است که به منظور گشاد کردن یا باز کردن شریان های تنگ و مسدود شده انجام می شود.
آنژیوگرافی چیست؟
آنژیوگرافی روشی است که برای بررسی دقیق رگ های خونی و پیدا کردن هرگونه انسداد یا مشکل در جریان خون استفاده شده و نتیجه این آزمایش به شکل تصویری به نام «آنژیوگرام» به ثبت می رسد. در این روش، پزشک ماده خاصی به نام «ماده حاجب» را از طریق یک لوله باریک به نام کاتتر به داخل شریان اصلی (معمولاً کشاله ران یا بازو) تزریق کرده و به کمک آن، تصویر دقیق رگ ها را با اشعه ایکس مشاهده می کند.
آنژیوگرافی معمولاً یک روش ایمن و بدون درد است که بین نیم ساعت تا دو ساعت به طول می انجامد. بیشتر افراد بعد از آنژیوگرافی مشکل خاصی ندارند و عوارض رایج شامل درد و کبودی کوچک در محل ورود کاتتر می شود، دیدن فیلم آنژیوگرافی قلب موجب آشنایی بیشتر و بهتر با این روش می شود.
در موارد سیار نادر، ممکن است عوارض جدی مانند واکنش آلرژیک شدید به ماده حاجب، سرگیجه یا نفس تنگی، سکته مغزی یا آسیب کلیه بر اثر خونریزی داخلی ایجاد شده که موقتی و قابل درمان می باشد.

انجام آنژیوگرافی در چه مواردی توصیه می شود؟
موارد رایجی که نیاز به آنژیوگرافی دارند عبارتند از:
- درد قفسه سینه (آنژین) که ناشی از کاهش خونرسانی به عضله قلب باشد.
- بررسی تنگی یا گرفتگی سرخرگ ها (آترواسکلروز) که می تواند خطر حمله قلبی یا سکته مغزی را افزایش دهد.
- آزمایش قبل از عمل آنژیوپلاستی (برای باز کردن یا گشاد کردن رگ های خونی تنگ یا مسدود شده.
- تشخیص بیماری شریان های محیطی که باعث کاهش جریان خون به اندام هایی مانند پاها می شود.
- تشخیص انسداد در خونرسانی به اندام های حیاتی دیگری مانند کلیه ها یا ریه ها (مخصوصاً در مواردی مانند آمبولی ریه)
آنژیوپلاستی چیست؟
آنژیوپلاستی روشی است که در زمان تنگی یا انسداد عروق، معمولاً اولویت پزشک پیش از هر عمل تهاجمی مثل جراحی باز قلب، آنژیوپلاستی می باشد. در این روش، مانند آنژیوگرافی لوله باریک و انعطاف پذیری به نام کاتتر از طریق شریان اصلی وارد بدن می شود؛ با این تفاوت که کاتتر مجهز به دوربین کوچک و بالنی است که به پزشک این امکان را می دهد که آن را به سمت ناحیه انسداد هدایت کند.
پس از رسیدن کاتتر به محل انسداد، پزشک بالن را باد کرده و محل گرفتگی را باز می کند. این گونه، جریان خون به رگ آسیب دیده باز خواهدگشت.در برخی موارد، برای باز کردن کامل عروق ممکن است نیاز به تکرار چند باره ی این عمل باشد. در صورتی که پس از چندین بار تلاش، همچنان پزشک موفق به باز کردن رگ آسیب دیده نشد، ممکن است لوله فلزی و مشبکی به نام «استنت» را در ناحیه آسیب دیده قرار داده تا از بسته شدن مجدد رگ پیشگیری نماید.
در موارد ابتلای بیمار به مشکلات زمینه ای خاصی مثل دیابت یا تعداد زیاد رگ های مشکل دار، پزشک ممکن است به جای آنژیوپلاستی، روش «جراحی بای پس عروق» را در دستور کار قرار دهد. همانطور که از نام این روش پیداست، در این جراحی از یک رگ خونی دیگر برای دور زدن یا بای پس مسیر مسدود شده کمک گرفته می شود.

عوارض احتمالی
با وجود اینکه آنژیوپلاستی نیز مانند آنژیوگرافی روشی کم خطر و ایمن می باشد، عوارض احتمالی ممکن است شامل موارد زیر شود:
- تنگی شدیدی که با باد کردن بالن باز نمی شود.
- بسته شدن مجدد رگ
- احتمال خونریزی بالاتر نسبت به آنژیوگرافی
- در صورت شکست عمل ممکن است نیاز به جراحی فوری باشد.
مراقبت های بعد از عمل
بهبودی پس از یک آنژیوپلاستی موفقیت آمیز معمولاً تنها یک هفته به طول می انجامد. در اغلب موارد، پزشک داروهای رقیق کننده خون را برای مدت طولانی تجویز می کند. نوشیدن مایعات فراوان برای دفع سریع تر مایع حاجب، یکی از موارد مهمی است که باید در هفته ی بعد از عمل رعایت شود. تا زمان بهبودی کامل، از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کرده و مصرف سیگار و الکل را به صورت کامل قطع کنید!
در طول روند بهبودی با پزشک خود در ارتباط باشید و در صورت بروز هر گونه علائم غیر عادی مانند تورم، خونریزی، تغییر رنگ پوست، احساس سرگیجه و ضعف و درد قفسه سینه، فوراً پزشک را در جریان قرار دهید.
دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق
منبع: medanta