سکته قلبی یا انفارکتوس میوکارد، یک وضعیت اورژانسی و تهدید کننده حیات است که نیاز به اقدام فوری دارد. شناخت علائم سکته قلبی برای نجات جان فرد، حیاتی است. این عارضه نه تنها در میان مردان، بلکه به طور فزاینده ای در میان زنان و سالمندان نیز شایع شده است، با این تفاوت که نشانه های آن در هر گروه می تواند متفاوت و گمراه کننده باشد
درد یا فشار در قفسه سینه
احساس سنگینی، فشار، فشردگی یا درد سوزاننده در مرکز یا سمت چپ قفسه سینه. این درد اغلب به گونه ای توصیف می شود که “فردی روی سینه نشسته است” یا “یک کمربند محکم دور قفسه سینه بسته شده است.”
درد معمولاً بیش از چند دقیقه طول می کشد یا قطع می شود و دوباره برمی گردد.
درد در بازو، شانه، گردن، فک یا کمر
درد ناشی از قلب می تواند به قسمت های دیگر بدن انتشار یابد. این انتشار درد به دلیل اشتراک مسیرهای عصبی بین قلب و این نواحی است.
- بازو: معمولاً در بازوی چپ، اما می تواند هر دو بازو را درگیر کند.
- فک و دندان: احساس درد مبهم در ناحیه فک، که ممکن است با درد دندان اشتباه گرفته شود.
- کمر: درد در ناحیه بالای کمر و بین دو کتف (بیشتر در زنان).
تنگی نفس و مشکل در تنفس
تنگی نفس ممکن است قبل از درد قفسه سینه یا همراه با آن رخ دهد. این نشانه ناشی از ناتوانی قلب در پمپاژ موثر خون است که منجر به تجمع مایعات در ریه ها می شود.
تعریق زیاد و سرد شدن پوست
تعریق ناگهانی، زیاد و سرد (Cold Sweat) اغلب به همراه درد قفسه سینه رخ می دهد و نشان دهنده فعال شدن شدید سیستم عصبی سمپاتیک بدن در پاسخ به استرس قلبی است.
حالت تهوع، استفراغ یا سوءهاضمه
این علائم به ویژه در سکته هایی که در قسمت تحتانی قلب (دیواره زیرین) رخ می دهند، شایع تر است و ممکن است با مشکلات گوارشی اشتباه گرفته شود.
علائم سکته قلبی در زنان
زنان اغلب علائم سکته قلبی را به شکلی متفاوت، مبهم و کمتر کلاسیک تجربه می کنند که متأسفانه منجر به تأخیر در تشخیص می شود.
درد کمتر مشخص در قفسه سینه
درد در زنان ممکن است بیشتر به صورت فشار مبهم، سوزش یا ناراحتی باشد تا درد خرد کننده کلاسیک. برخی زنان اصلاً درد قفسه سینه را تجربه نمی کنند.
خستگی شدید و ناگهانی
خستگی غیرعادی و ناگهانی که ممکن است چند روز قبل از سکته شروع شده باشد، یک علامت هشدار دهنده سکته قلبی بسیار شایع در زنان است. این خستگی اغلب پس از فعالیت های معمول رخ می دهد.
سرگیجه یا غش کردن
احساس سبکی سر، سرگیجه ناگهانی یا غش کردن می تواند ناشی از کاهش شدید جریان خون به مغز در اثر اختلال در پمپاژ قلب باشد.
تهوع و مشکلات گوارشی
تهوع، استفراغ و دردهای شکمی در زنان بیشتر از مردان به عنوان علائم سکته قلبی بروز می کند و اغلب با سوءهاضمه اشتباه گرفته می شود.
علائم سکته قلبی در سالمندان
در بیماران مسن و افراد مبتلا به دیابت، ممکن است به دلیل مشکلات عصبی (نوروپاتی)، علائم سکته قلبی به صورت خاموش (Silent Heart Attack) یا غیرمعمول بروز کند.
ضعف و گیجی بدون درد شدید
سالمندان ممکن است به جای درد شدید، صرفاً احساس ضعف عمومی، گیجی، بی حالی و کاهش سطح هوشیاری داشته باشند.
تپش قلب غیرعادی
احساس تپش قلب یا نامنظمی در ضربان قلب که ناگهان رخ دهد.
تنگی نفس و مشکل در فعالیت های روزانه
تشدید ناگهانی تنگی نفس هنگام انجام فعالیت هایی که قبلاً به راحتی انجام می دادند (مثل راه رفتن تا آشپزخانه).
علائم هشداردهنده قبل از سکته قلبی (آنژین)
آنژین صدری (Angina) درد یا ناراحتی قفسه سینه است که ناشی از کاهش موقت جریان خون به بخشی از عضله قلب است. اینها می توانند علائم هشداردهنده سکته قلبی باشند.
درد موقت یا فشار در قفسه سینه
دردی که معمولاً در هنگام فعالیت بدنی، استرس یا هیجان رخ می دهد و با استراحت برطرف می شود (آنژین پایدار).
تنگی نفس در هنگام فعالیت
احساس نفس کم آوردن یا سنگینی در قفسه سینه هنگام بالا رفتن از پله ها یا دویدن.
خستگی غیرمعمول
احساس خستگی مفرط پس از انجام کارهای روزمره عادی.
چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده هر یک از علائم سکته قلبی زیر، باید فورا با اورژانس تماس بگیرید و هرگز رانندگی نکنید.
- درد قفسه سینه شدید یا مداوم: دردی که بیش از چند دقیقه طول بکشد و با استراحت بهبود نیابد.
- تعریق زیاد و تنگی نفس ناگهانی: ترکیب این علائم نشان دهنده یک وضعیت اورژانسی است.
- بی هوشی، سرگیجه شدید یا تهوع مکرر: به ویژه اگر این علائم به صورت ناگهانی و بدون توجیه رخ دهند.
چرا سکته قلبی رخ می دهد؟
سکته قلبی زمانی اتفاق می افتد که جریان خونرسانی به بخشی از عضله قلب به طور کامل یا تقریباً کامل قطع می شود.
انسداد رگ های قلبی و کاهش جریان خون
شایع ترین علت سکته قلبی، وجود پلاک های چربی (آترواسکلروز) در عروق کرونر است. این پلاک ها به مرور زمان رشد کرده و ممکن است ناگهان پاره شوند. پارگی پلاک منجر به تشکیل لخته خونی می شود که عروق کرونر را مسدود کرده و جریان خون و اکسیژن رسانی به بخش زیرین عضله قلب را متوقف می سازد به همین دلیل است که چکاب قلبی مانند آنژیوگرافی قلب شما را از سکته قلبی نجات می دهد.
آسیب عضله قلب بر اثر کمبود اکسیژن
با قطع شدن جریان خون، سلول های عضله قلب (میوکارد) از کمبود اکسیژن آسیب می بینند و در عرض چند ساعت شروع به مردن می کنند. هر چه زمان از دست برود، آسیب وارده به قلب گسترده تر و جبران ناپذیرتر خواهد بود؛ از این رو شناخت سریع علائم سکته قلبی بسیار مهم است.
پیشگیری از سکته قلبی
بهترین راهکار برای مقابله با علائم سکته قلبی، پیشگیری از وقوع آن است. مرتب چکاب کنید تا اگر رگی دچار گرفتگی است با آنژیوپلاستی درمان شود.
کنترل فشار خون، قند و چربی خون
داشتن چکاپ های منظم و کنترل دقیق بیماری های مزمن مانند فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا، احتمال تشکیل پلاک و لخته را به شدت کاهش می دهد.
رژیم غذایی سالم و ورزش منظم
رژیم غذایی مدیترانه ای یا DASH که سرشار از میوه ها، سبزیجات و چربی های سالم (امگا ۳) است، به همراه حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی در هفته، سلامت قلب را تضمین می کند.
ترک سیگار و کاهش استرس
سیگار عامل اصلی آسیب به دیواره رگ ها و تشکیل پلاک است. مدیریت استرس مزمن نیز برای سلامت قلب ضروری است.
جمع بندی
شناخت علائم سکته قلبی برای هر فردی حیاتی است. به یاد داشته باشید که این علائم، به ویژه در زنان و سالمندان، می توانند بسیار نامشخص و مبهم باشند. هرگز درد قفسه سینه یا تنگی نفس ناگهانی و غیرعادی را نادیده نگیرید. در صورت مشاهده هر گونه علامت هشداردهنده، فوراً به اورژانس اطلاع دهید. اقدام سریع، تنها راه نجات جان و به حداقل رساندن آسیب دائمی به عضله قلب است.
همیارسیستم